در این مطلب با توجه به مصاحبه های انجام شده با آقای دکتر حسن زمانی , فوق تخصص قلب کودکان به سوالات پرتکرار در زمنیه اکو قلب جنین پاسخ میدهیم. اینکه اکوکاردیدگرافی جنین برای چه کسانی لازم است , چرا باید اکو قلب جنین انجام شود , بهترین زمان برای انجام اکو قلب جنین چند ماهگی است , برای انجام اکو به کجا مراجعه کنیم , از جمله مواردی هستند که در ادامه به آنها پاسخ داده شد است.
اکوکاردیوگرافی قلب جنین برای چه افرادی ضروری است ؟
به نقل از سایت مرکز قلب امید , ریسک بیماری های مادرزادی قلب در حدود یک درصد است و ۱ درصد از نوزادانی که به دنیا می آیند مشکلات قلبی و مادرزادی دارند . هر عاملی که این ریسک را بالاتر ببرد در زمان بارداری نیاز است که اکوکاردیوگرافی جنین انجام بشود . این عوامل به چند دسته تقسیم می شوند :
- عوامل مادر (مادری) است
- عواملی که مربوط به خود جنین هستند
- عوامل محیطی و یا اکتسابی
برخی ار مهمترین این عوامل عبارتند از:
- سن بارداری ۳۵ سال و بالاتر
- روش بارداری ibf , iui و یا روش هایی از این قبیل که اگر بارداری صورت بگیرد در این موارد قلب جنین حتما میشود و جزو مواردی است که اکوکاردیوگرافی قلب جنین انجام میشود.
- نازایی های طولانی مدت
- سابقه سقط قبلی
- ابتلا قبلی مادر به بعضی بیماری ها و یا ابتلا در دوران بارداری , می تواند روی سیستم قلب و عروق جنین اثرات منفی بگذارد. شامل بیماری های متابولیک, بیماری های نقص ایمنی یا سیستم دفاعی در آن نقش دارد مانند لوپوس, بیماری های کلاژن واسکولار
- مواردی که مادر دارو مصرف می کند مانند تشنج (مصرف داروهای ضد تشنج) این داروها می توانند روی جنین اثرات منفی داشته باشند و در این موارد اکوکاردیوگرافی جنین را توصیه می کنیم.
- در صورتی که یافته های غیر طبیعی در سونوگرافی جنین وجود داشته باشد
- مشاهده مشکلات قلب و یا سایر ارگان های خارج قلب مانند ضایعات اسکلتی
- میزان مایع آمنیوتیک بیش از حد نرمال باشد که به آن پلی هیدرآمنیوس میگویند
- میزان مایع آمنیوتیک کمتر ار حد نرمال باشد که به آن الیگوهیدرآمنیوس میگویند
- یا در مواردی که جنین دچار تورم ,ادم یا ورم بشود که به آن هیدروپس گفته میشود که در موارد قلب جنین چک میشود.
- در صورتی که ضربان قلب جنین نامنظم باشد (آریتمی شود) در این موارد قلب حتماً کنترل می شود
- در مواردی که چند قلویی وجود دارد و در واقع بیش از یک عدد جنین در رحم وجود داشته باشد, اکوی قلب جنین توصیه میشه
- وجود بیو مارکرها و مواد بیوشیمیایی که در آزمایشات بیش از حد نرمال باشد (مانند آزمایش خون آلفا فیتو پروتئین -AFP)
در این موارد حتما قلب جنین را به صورت اسکرنینگ چک میکنند که آیا مشکل مهمی در قلب جنین وجود دارد یا خیر. در صورت عدم وجود مشکل ادامه روند بارداری توصیه میشود.
برای انجام اکو قلب جنین به کجا مراجعه کنیم ؟
در حال حاضر بیمارستان های تخصصی کودکان و قلب مجهز به دستگاه های اکوکاردیوگرافی هستند. پیشنهاد ما برای انجام اکو قلب جنین بیمارستان قلب شهید رجایی , بیمارستان عرفان نیایش و مرکز قلب جنین و کودک امید است که این مرکز توسط بهترین متخصصین قلب کودکان اداره میشود. براي انجام اكوى قلب جنین دقيق، علاوه بر نياز به داشتن دانش و تجربه كافى در زمينه بيماريهاى قلبى مادرزادى و مهارت در انجام اكوكارديوگرافى و بويژه حوصله و صرف وقت كافى در انجام اكو، نياز به داشتن دستگاه اكوكارديوگرافى دقيقى است كه پزشك را در تشخيص دقيق بيماريهاى مادرزادى قلب يارى رساند.
اكوى قلب جنين در مركز اميد توسط بهترین فوق تخصص قلب کودکان با تجربه در اين زمينه در محيطى آرام انجام و در صورت هرگونه شك به بيمارى مادرزادى قلبى، فيلمها توسط یک فوق تخصص قلب كودك ديگر بازبينى ميگردد. بدين ترتيب احتمال دقت تشخيص به حداكثر ميرسد. برای مشاهده لیست متخصصین فعال در این مرکز میتوانید به سایت omidecho.com مراجعه کنید.
چرا باید اکو قلب جنین انجام شود ؟
به گفته آقای دکتر زمانی , هدف از بررسی قلب جنین این است که از تولد جنین با مشکلات شدید قلبی , که بعد از تولد راه حل درمانی خاصی برای آنها وجود ندارد , پیشگری شود و فرصت برای سقط قبل از هفته ۱۹ بارداری وجود داشته باشد. در بقیه موارد هم پیگیری ها و تدابیری که در زمان تولد لازم است انجام شود.
بعضی از مشکلات قلبی در زمان جنینی مانند نامنظمی های ضربان قلب یا همان آریتمی هم قابل پیگیری و درمان هستند.
امروزه میزان تشخیص و دقت تشخیص در اکوکاردیوگرافی به ۸۵ تا ۹۵ درصد رسیده است. این میزان دقت بالا به خاطر تکنولوژی و نوع دستگاه هایی است که برای اکو قلب جنین استفاده میشود.
به دلیل اینکه بعد از تولد جنین تغییراتی در قلب داریم که قبل از تولد قابل پیش‌بینی نیست, باید حتماً یک ماه بعد از تولد نوزاد ارزیابی قلب انجام شود. از جمله بیماری های مادرزادی قلب که بعد از تولد بررسی میشوند :
- بسته شدن مجرای شریانی که بعد از تولد باید اتفاق بیفتد و در جنین وجود دارد. اگر این اتفاق و بسته شدن آن بعد تولد رخ ندهد ، بیماری تلقی میشود.
- نقایص دیواره بین دهلیزی که در زمان جنینی نرمال است و ارتباط بین دو حفره باید وجود داشته باشد. این نقص بعد از تولد باید برطرف شود که در همان ۲-۳ هفته اول ( هفته‌های اول بعد از تولد نوزاد) اتفاق می‌افتد.
در نتیجه کنترل نهایی موارد ذکر شده یک ماه بعد از تولد و یا بعد از یک ماهگی انجام میشود و ما ارزیابی را در این بازه زمانی توصیه می کنیم.
بهترین وقت برای اکوی قلب چنین چه زمانی است ؟
در مورد زمان اکوکاردیوگرافی جنین از ۱۵-۱۶ هفتگی تا انتهای دوران بادراری میتوان شرایط قلبی جنین را بررسی کرد.
ولی به شکل علمی و روتین از ۱۸ تا ۲۲ هفتگی قلب جنین چک میشود.
در کشور ما به طور معمول قبل از ۱۹ هفتگی اکو قلب جنین انجام میشود و مواردی که نیاز به سقط قانونی هست مشکلات قلبی آنها تشخیص داده می شود. چرا که بعد از ۱۹ هفتگی از نظر شرعی برای سقط محدودیت وجود دارد .
آیا در صورت نرمال بودن نتایج دورانی جنینی , نیاز به بررسی مجدد بعد از تولد است ؟
یک ماه بعد تولد , قلب نوزاد چک و کنترل میشود. علت چک کردن قلب نوزاد بعد از تولد این است که بعضی شرایط قلب تغییر می کند .
- وجود نقص دیواره بین دهلیزی که در دوران جنینی نرمال هست و بعد از تولد باید بسته شود
- مجرای شریانی که در دوران جنینی باز است بعد از تولد باید بسته شود
- سیستم گردش خون ریه بعد از تولد فعال میشود و اگر ایرادی در این سیستم وجود داشته باشد بعد از تولد مشخص میشود
این موارد در حدود یک ماهگی ارزیابی نوزاد چک میشوند و مشخص میشود که آیا والدین از نظر نقص قلبی مادرزادی با ما سر و کار دارند یا خیر.
منبع : مرکز اکوی قلب جنین
