روش دائمی پیشگیری از بارداری در مردان (وازکتومی)

دراین عمل جلوی انتقال اسپرمها از بیضه و رسیدن آن به مایع منی گرفته می شود . اگر در مایع منی، اسپرم وجود نداشته باشد، غیر ممکن خواهد بود که حاملگی رخ دهد .

وازکتومی چیست؟

دراین عمل جلوی انتقال اسپرمها از بیضه و رسیدن آن به مایع منی گرفته می شود . اگر در مایع منی، اسپرم وجود نداشته باشد، غیر ممکن خواهد بود که حاملگی رخ دهد . در عمل جراحی وازکتومی به برداشتن بیضه ها نیازی نمی باشد و در توانایی تولید منی توسط مردان اختلالی ایجاد نمی شود، با انجام این عمل جراحی هیچ تغییری درعملکرد جنسی مردان ایجاد نشده و ویژگیهای مردانه تغییر نمی یابد . بعد ازعمل وازکتومی مردان هنوز قادر خواهند بود که از فعالیت جنسی لذت برده و تغییری در خروج منی احساس نخواهند نمود. تنها تفاوتی که با انجام این عمل ایجاد می شود این است که مایع منی فاقد اسپرم خواهد شد . وازکتومی یک روش دائمی جلوگیری از بارداری می باشد و در صورتی که مردی بعد ازعمل وازکتومی تصمیمش عوض شود و بخواهد دوباره بچه دار شود به آسانی قابل برگشت نخواهد بود  بنابراین قبل از اینکه اقدام به عمل وازکتومی شود باید فرد مطمئن شود که دیگر درهر شرایط دیگری خواهان پدر شدن نخواهد بود. با این حال گاهی اوقات می توان با یک عمل جراحی، وازکتومی را برگشت داد اما هیچگونه تضمینی وجود ندارد که این عمل موفقیت آمیز بوده و دوباره فرد بتواند صاحب فرزند شود .

نحوه عمل جراحی وازکتومی

وازکتومی یک عمل جراحی راحت و آسان می باشد. برای انجام عمل وازکتومی ، دو روش وجود دارد که عبارتند از :

۱ ) وازکتومی با استفاده از تیغ جراحی و بخیه زدن
۲ ) وازکتومی بدون استفاده از تیغ جراحی

برای اینکه عمل جراحی وازکتومی را بهتر بفهمیم، بهتر است ابتدا کمی درباره دستگاه تناسلی مردان و عملکرد آن مطالبی بیان شود . بیضه ها عضوی از بدن هستند که تولید اسپرم و هورمون جنسی مردانه تستوسترون می کنند. بیضه ها در داخل کیسه ای به نام اسکروتوم Scrotum قرار دارند. هر بیضه به لوله ای کوچک و پیچ در پیچ به نام اپیدیدیم (Epididymis) متصل است . اسپرمها وقتی از بیضه خارج می شوند وارد اپیدیدیم شده و در آنجا حدود شش هفته نگهداری می شوند تا کامل و بالغ شوند. اپیدیدیم نیز توسط یک جفت لوله دیگر به نام وازدفرانس (Vas deferens) به غده پروستات متصل می گردد. مایع منی در پروستات ساخته میشود و در هنگام مقاربت، این مایع منی با اسپرم مخلوط شده و از آلت تناسلی خارج می گردد . در روش وازکتومی با استفاده از تیغ جراحی، ابتدا اسکروتوم )پوست روی بیضه ( با استفاده از یک ماده بی حس کننده که به داخل آن تزریق می گردد بی حس می شود. سپس با مشخص کردن مجرای وازدفرانس در زیر پوست اسکروتوم، یک برش کوچک (معمولا حدود یک سانتیمتر) بر روی اسکروتوم ایجاد می شود .
اکنون با بیرون کشیدن وازدفرانس از طریق این سوراخ، دو برش بر روی آن ایجاد می کنند و یک سانتیمتر از آن را بر می دارند. هر دو سمت بریده شده وازدفرانس را با نخ یا کلیپس و یا با کوتر می بندند و سپس آنها را به داخل اسکروتوم بر می گردانند. اکنون برشی که بر روی اسکروتوم وجود دارد را با زدن بخیه می بندند. سپس تمام این کارها را برای سمت دیگر )بیضه طرف دیگر( انجام می دهند .

در روش وازکتومی بدون استفاده از تیغ که به آن اصطلاحا N.S.V. گفته می شود (حروف اول کلمات No – scalpel vasectomy) در مدت ۵ تا ۱۱ دقیقه بعد از انجام بی حسی موضعی با استفاده از دو عدد پنس، این عمل انجام می شود. از آنجایی که سوراخی که دراین روش ایجاد می گردد خیلی کوچک می باشد، نیازی به بخیه زدن وجود ندارد . مراقبت پس از عمل وازکتومی به مدت یک تا سه روز پس از عمل وازکتومی ، لازم است که فرد استراحت کامل داشته و حرکاتش را محدود نماید تا موجب کاهش تورم شده و اجازه دهد که مجرای وازدفرانس که بریده شده، التیام یابد. اکثر آقایان در چنین مواقعی ترجیح می دهند که به پشت خوابیده و پاهایشان را بالا بیاورند .
اگر چه این کار لزومی ندارد. انجام حرکات شدید، بلند کردن اجسام سنگین و راه رفتن زیاد باعث افزایش احتمال بروز التهاب و خونریزی در اسکتروم می شود . معمولا به مدت یک هفته کمی احساس ناراحتی در افراد طبیعی می باشد. داروهای مسکن و ضد التهاب در چنین مواردی می توانند سودمند باشد. استفاده از کیسه حاوی یخ هر ۱۵ دقیقه یک بار و به مدت ۱۵ دقیقه میتواند به کم کردن تورم کمک نماید . زمان لازم برای اطمینان از عدم وجود اسپرمها در منی وازکتومی عملی نیست که بوسیله آن سریعا و بلافاصله بتوان نتایج عقیم بودن را مشاهده نمود.

اسپرمها می توانند به مدت بیش از یک هفته در وازدفرانس، در بین انتهاهای بخیه زده آن و مجرایی که به آلت تناسلی متصل است، باقی بمانند . در اکثر آقایان، حدود ۱۱ تا ۱۱ بار که مقاربت انجام دادند و منی از آنها خارج شد، به مدت یک تا دو هفته طول میکشد تا مجرای آنها خالی از اسپرم شود . معمولا حداقل دو نمونه از مایع منی در طی یک هفته تا یک ماه بعد از عمل وازکتومی باید گرفته شود و برای آزمایش اسپرم به آزمایشگاه فرستاده شود . وقتی در برگه آزمایش تعداد اسپرمها صفرگزارش شد و هیچ اسپرمی در مایع منی دیده نشد، آن موقع می توان گفت که عمل وازکتومی با موفقیت انجام شده و فرد عقیم شده است. تا آن هنگام
باید از سایر روشهای ضد بارداری استفاده نمود . از آنجایی که اسپرمها فقط پنچ در صد مایع منی را تشکیل می دهند، بعد از عمل وازکتومی ، فرد هیچ احساسی از کم شدن مایع منی خود نخواهد داشت. عمل وازکتومی بر خلاف بعضی از شایعات هیچ اختلالی درتولید هورمون جنسی مردانه تستوسترون نداشته و باعث کاهش میل جنسی نیز نمی شود .

عوارض جانبی وازکتومی

عوارض جانبی جدی این عمل بسیارنادر می باشند. حدود ۱۱ در صد افراد دچار درد، خونریزی و التهاب بیشتری نسبت به سایر افراد خواهند شد. این امر ممکن است به دلیل ایجاد فشار موقتی که در وازدفرانس ایجاد می شود پدید آید. درموارد خیلی نادری ممکن است اسپرمها تا حتی یکسال بعد از عمل وازکتومی نیز در مایع منی یافت شوند . این وضعیت ممکن است به علت مهاجرت آرام و ضعیف اسپرمها در وازدفرانس ایجاد شود و یا اینکه ممکن است نشان دهنده این باشد که انتهای بسته شده وازدفرانس دوباره به یکدیگر متصل شده اند. راه حل این وضعیت، انجام دوباره عمل وازکتومی می باشد . گاهی اوقات وضعیتی به نام گرانولوم اسپرم (gronuloma) ایجاد می شود که در این حالت اسپرمهای باقی مانده بصورت غده کوچکی جمع می شوند و موجب تحریک می گردند. این وضعیت معمولا با گذشت زمان خود بخود برطرف می شود با این حال گاهی اوقات می توان با عمل جراحی آن را برداشت .

مزایای وازکتومی

• یک روش دائمی جلوگیری از بارداری می باشد
• اختلالی در فعالیت جنسی ایجاد نمی کند
• نیازی به مراقبتهای روزانه ندارد
• نسبت به عمل بستن لوله های رحم در خانمها، روش وازکتومی بسیار آسان تر و ارزان تر می باشد .

معایب وازکتومی

• از انتقال بیماریهای عفونی مقاربتی جلوگیری نمی کند
• بلافاصله بعد از عمل جراحی اثر عقیم بودن آن آشکار نمی شود
• نیاز به عمل جراحی کوچکی دارد
• ممکن است دوباره مجاری وازدفرانس به یکدیگر متصل شوند
• ممکن است در صورت پشیمان شدن از انجام این عمل، عمل برگشت پذیر بودن آن اجرا نشود .