آيا درمان قطعي برای ويتيليگو (پیسی یا برص) وجود دارد؟

تحقيقات فراواني در مورد اين بيماري و روشهاي درماني آن در حال انجام است و اين اميد وجود دارد كه درمانهاي جديدي كشف و ابداع شوند. در حال حاضر دليل اصلي پيدايش پيسي ناشناخته است و اگرچه راههاي مختلف درماني براي آن وجود دارد، ولي روش درماني مؤثري كه باعث بهبود همة بيماران شود، هنوز شناسايي نشده است .

روشهای درماني موجود کدامند ؟

هدف از درمان ويتيليگو بازگرداندن عملكرد پوست و بهبود بخشيدن به ظاهر بيمار مي باشد . درمان ويتيليگو زمان طولاني مي طلبد ) ۶ الي ۱۱ ماه( . درمان انتخابي بستگي به تعداد لكه هاي سفيد و نحوه توزيع آنها روي بدن و نيز انتخاب بيمار دارد . بيماران به اشكال مختلف به درمان پاسخ مي دهند و يك درمان معين براي تمامي بيماران توصيه نمي شود . انتخابهاي درماني متداول ويتيليگو شامل درمان طبي، جراحي و درمانهاي كمكي مي باشند . البته گاهي بهترين درمان براي پيسي اين است كه اصلاٌ هيچ درماني انجام نشود. در افرادي كه پوست روشني دارند اجتناب از برنزه شدن پوست طبيعي بدن، مانع از پيدايش تضاد رنگ و در نتيجه
مخفي ماندن لك هاي پيسي خواهد شد. پوست سفيد مناطق مبتلا به اين بيماري هيچگونه دفاعي در برابر نور خورشيد ندارند. اين نواحي خيلي به راحتي دچار آفتاب سوختگي مي شوند. روي تمام نواحي مبتلا به ويتيليگو كه توسط لباس پوشانيده نمي شوند بايد يك ضد آفتاب مناسب با SPF حداقل برابر ۱۰ ماليده شود و براي جلوگيري از آفتاب سوختگي، از قرار گرفتن در معرض خورشيد در ساعات حداكثر تابش ) ۱۴ صبح تا ۰ عصر ) خودداري شود . پنهان كردن لك هاي پيسي توسط كرم پودر، فرآورده هاي برنزه كننده )كه بدون نياز به نور آفتاب پوست را برنزه مي كنند( يا ساير رنگ ها، كاري آسان و بي خطر است كه سبب مي شود اين بيماري كمتر به چشم بيايد. امروزه مواد آرايشي مقاوم در برابر شستشو )واترپروف( كه تقريباٌ با تمام انواع رنگ پوست قابل انطباق هستند، در فروشگاه هاي عرضه محصولات بهداشتي آرايشي وجود دارند .

مهارت در استفاده از اين مواد به تدريج به دست مي آيد و افراد به خوبي قادر خواهند بود پوست ناحيه مبتلا را به رنگ اطراف درآورند. اين رنگها به تدريج از روي پوست محو مي شوند و بنابراين دي « نياز به تدريج كاربرد دارند. شيرها و كرم هاي برنزه كننده محتوي يك مادة شيميايي به نام كه براي رنگين كردن پوست نيازي به وجود ملانوسيت ها ندارند. رنگ ناشي از » هيدروكسي استون اين فرآورده ها هم به تدريج محو مي شوند، زيرا با هر بار ريزش سلول هاي مرده از روي پوست،
بخشي از اين رنگ نيز با آنها از پوست جدا مي شود . هيچ يك از اين روش هايي كه نام برده شد بيماري را درمان نمي كنند ولي مي توانند موجب بهبود ظاهر شخص شوند. خالكوبي پوست در نواحي كوچك ممكن است مفيد باشد . اگر از ضد آفتاب ها و رنگدانه هاي پوشاننده كاري بر نيايد، پزشك شما ممكن است درمان ديگري را به شما پيشنهاد كند. اين درمان مي تواند شامل بازگرداندن طبيعي و يا از بين بردن باقي ماندة رنگدانه باشد. هيچيك از روش هاي بازگرداندن رنگدانه درمان كامل و دايمي محسوب نمي شود .

اقدامات درماني در چهار گروه زير خلاصه مي شود :

۱- روان درماني و بهبود بخشيدن به وضعيت روحي مبتلا به ويتيليگو – .
۲- استفاده از عوامل پيگمانته كننده نظير ۱ متوكسي پسورالن (متوكسالن و ديگر نامهاي تجارتي) – از راه خوراكي و سپس قرار گرفتن در معرض اشعه اولتراويوله و ساير روشهاي درماني مانند آن .
۳- استعمال عوامل محرك پيگمانتاسيون نظير استروئيدهاي قوي – .

روشهاي طب سنتي (مكمل): مبتني بر تشخيص و موافقت پزشك معالج شما و تكميل اقدامات درماني از طريق بهره گيري از خواص گياهان دارويي و شفابخش و روشهاي سنتي و علمي گياه درماني .

درمانهای طبي :

۱- درمان با استروئيد موضعي : استروئيد موضعي مي تواند در برگرداندن رنگ به لكه هاي سفيد كمك كند ، بخصوص اگر در مراحل اوليه بيماري شروع شود . درمان بايد دست كم تا سه ماه ادامه يابد تا نتيجه ديده شود . اين روش ساده ترين و كم عارضه ترين شيوه درماني مي باشد ، اما اثر بخشي آن به اندازه روشهاي طبي ديگر نمي باشد .

۲- پسورالن فتوکموتراپي – : احتمالاٌ سودمندترين روش درماني ويتيليگو مي باشد . اما وقت گير است و بايد مراقبت كافي براي جلوگيري از ايجاد عوارض كه گاهي شديد هم هست ، به عمل آيد . پسورالن يا بصورت موضعي روي پوست قرار مي گيرد يا از طريق خوراكي مصرف مي گردد و سپس بيمار در مدت زمان معيني در معرض اشعه UV-A قرار مي گيرد . درمان موضعي براي افرادي كه تعداد لكه هاي سفيدشان كم است )كمتر از ۲۴ % سطح بدن( ، همچنين افراد زير ۲ سال و افرادي كه لكه هاي محدود و مشخص دارند به كار مي رود . درمان خوراكي براي مواردي كه بيش از ۲۴ % سطح بدن درگير باشد يا افرادي كه به درمان موضعي پسورالن پاسخ نمي دهند ، بكار مي رود .

۳- دپيگمنيشن : عبارت است از بي رنگ كردن باقيمانده پوست بدن تا تا با لكه هاي سفيد همرنگ شود . اين روش براي افرادي كه بيش از ۰۴ % سطح بدنشان درگير باشد بهترين انتخاب است ، اما شخصي كه به اين روش درمان مي شود براي هميشه بطور غير طبيعي نسبت به نور حساس خواهد بود . البته روشهای درماني طبي را به شکل زير نيز مي توان تقسيم بندی کرد :

بازگرداندن رنگدانه

کورتون موضعي : داروهاي موضعي حاوي كورتون ممكن است در بازگرداندن رنگدانه به نواحي كوچك مبتلا به پيسي مؤثر باشند . اين داروها بايد همزمان با ساير درمان ها به كار برده شوند مصرف طولاني اين داروها مي تواند موجب نازك شدن پوست و حتي پيدايش ترك هاي پوستي در بعضي نواحي شوند. بنابراين استفاده از آنها بايد حتماٌ تحت نظارت متخصص پوست باشد .

پووا PUVA: در اين روش درمان، دارويي به نام پسورالن به بيمار داده مي شود، اين ماده شيميايي پوست را نسبت به نور خورشيد بسيار حساس مي كند. سپس پوست، تحت تابش نوع خاصي از نور ماوراء بنفش به نام UVA قرار مي گيرد. دستگاه هاي درماني ويژه اي براي اين نوع درمان لازم هستند كه همه جا در دسترس نمي باشند. در صورت عدم دسترسي به اين دستگاه ها، مي توان از نور آفتاب كه داراي UVA مي باشد استفاده كرد. البته امكان تنظيم دقيق مقدار اشعة تابيده شده
در صورت استفاده از نور آفتاب وجود ندارد و لذا خطر سوختگي پوست در اين روش بيشتر است. وقتي پيسي خيلي محدود است، پسورالن را مي توان بر روي پوست مبتلا ماليده و سپس بيمار را در معرض تابش UVA قرار داد . با اين حال معمولاٌ پسورالن را به صورت قرص خوراكي به بيمار مي دهند در اين روش درماني تا ۴۰ درصد شانس برگشتن رنگدانه به پوست صورت، بدن، بازوها، ران و ساق پاها وجود دارد. دست ها و پاها خيلي كم به اين نوع درمان پاسخ مي دهند. معمولاٌ حداقل يك دوره درمان يك ساله به صورت ۱ تا ۳ بار در هفته لازم است. پووا فقط بايد توسط متخصص پوست و تحت شرايط كنترل شده صورت گيرد .

عوارض جانبي پووا شامل واكنش هاي مشابه آفتاب سوختگي هستند. در صورت استفاده طولاني مدت، بر روي پوست كك مك بوجود آمده و پوست مستعد ابتلا به سرطان مي شود . از آنجا كه انواع پسورالن موجب افزايش حساسيت چشم نسبت به نور خورشيد مي شوند، استفاده از عينك هاي آفتابي محافظ در برابر UVA از شروع درمان تا غروب آفتاب در همان روز ضرورت تام دارد. دليل محافظت از چشم ها، پيشگيري از ابتلاء زودرس به آب مرواريد است معمولاٌ از PUVA براي بچه هاي زير دوازده سال، زنان باردار يا شيرده و يا افراد مبتلا به بعضي از بيماري هاي خاص استفاده نمي شود . اشعة ماوراءبنفش: طيف بسيار محدودي از اشعة ماوراءبنفش B قدرت تحريك سلول هاي رنگدانه ساز را داشته و در درمان پيسي مفيد مي باشد. اين طيف اشعه تنها توسط لامپ هاي مخصوص و يا سيستم ليزر توليد مي گردد. عوارض اين روش بسيار كم بوده و در بچه ها نيز قابل استفاده است .

پيوند پوست : انتقال پوست از نواحي طبيعي به نواحي سفيد شده فقط در مورد تعداد محدودي از بيماران مبتلا به پيسي امكان پذير مي باشد. معمولاٌ اين روش موجب بازگشت كامل رنگ به نواحي مبتلا نمي شود . از بين بردن رنگدانة باقي مانده در بعضي از بيماران كه بيماري پيسي وسعت زيادي پيدا كرده است، عملي ترين روش درمان، رنگ زدايي از نواحي طبيعي پوست و يكدست كردن رنگ آن است. در اين روش از يك مادة شيميايي به نام ”roquinone Monobenzylether Of Hy” يا از اشعة ليز استفاده مي شود. اين روش درمان حدود يك سال به طول مي انجامد . معمولاٌ از بين رفتن رنگ پوست در اين روش دايمي و برگشت ناپذير است.لذا بيماران بايد اكيداٌ از تماس با نور آفتاب اجتناب نمايند .

روشهای جراحي : تمام روشهاي جراحي روشهاي تجربي هستند ، چون اثربخشي و عوارض جانبي آنها بطور كامل مشخص نشده است .

• ۱ پيوند پوست بدن خود فرد
• ۲- پيوند پوست با استفاده از ايجاد تاول – .
• ۳-ميكروپيگمانتاسيون (خالكوبي – Tattoing) : كاشتن رنگدانه در پوست .
• ۴- پيوند ملانوسيتهاي كشت داده شده خود فرد .

درمانهای کمکي :

• ۱- ضد آفتاب ها : افراد مبتلا به ويتيليگو خصوصا آنهايي كه پوست روشن دارند بايد از يك ضد آفتاب مناسب استفاده كنند تا آنها را از اشعه ماوراء بنفش خورشيد محافظت كند . بعلاوه ضد آفتاب پوست را از آفتاب سوختگي محافظت مي كند و باعث كمتر شدن اختلاف رنگ بين پوست سالم و لكه سفيد مي گردد .
• ۲- مواد آرايشي : براي افرادي كه لكه هاي ويتيليگو محدود به نواحي باز بدن باشد ، مفيد است – .
• ۳- مشاوره و حمايت : بسياري از افراد مبتلا به ويتيليگو از مشاوره با طك مركز تخصصي سلامت رواني سود مي برند. در آنجا ميتوانند در مورد مسائلي كه براي آنها پيش آمده صحبت كنند و فرد مشاور مي تواند راه حل مناسب ارائه دهد . ويتيليگو در کودکان چگونه درمان مي شود؟
  معمولاٌ در كودكان از روش هاي درمان شديد و تهاجمي استفاده نمي شود. در بيماران خردسال استفاده از ضدآفتاب و پوشانيدن لك ها با مواد رنگ كننده بهترين درمان است. كورتون هاي معمولاٌ تا سن ۱۲ سالگي استفاده نمي شود، » پووا « موضعي را هم با احتياط زياد مي توان بكار برد. از اما در اين دورة سني نوعي از اشعة ماوراءبنفش به نام ماوراءبنفش B با طيف باريك نتايج قابل قبولي در درمان پيسي داشته است .

چگونه بيماران مي توانند بر جنبه های روحي و رواني ويتيليگو فائق آيند ؟

تغييراتي كه ويتيليگو در ظاهر افراد بوجود مي آورد مي تواند سلامت روحي و رواني آنها را تحت تأثير قرار دهد و مي تواند مشكلاتي در زمينه پيدا كردن شغل و يا ادامه كار ايجاد كند . افراد مبتلا ، استرس هاي روحي را تجربه خواهند كرد مخصوصاً اگر ويتيليگو در نواحي قابل رويت بدن از قبيل صورت ، دستها ، بازوها ، پاها و يا در نواحي تناسلي باشد . نوجواناني كه بطور مشخص نگران ظاهر خود هستند ممكنست با ويتيليگوي منتشر شديداً تحت تأثير روحي قرار گيرند. بعضي افراد مبتلا به ويتيليگو احساس پريشاني، شرمندگي، افسردگي يا نگراني در مورد واكنش ديگر افراد مي كنند . چند راهكار مي تواند به شخص كمك كند تا بر ويتيليگو فائق آيد . نكته مهم اينست كه در مرحله اول يك پزشك آشنا به ويتيليگو پيدا كند كه بيماري را جدي بگيرد .

پزشك بايد شنونده خوبي باشد و حمايت عاطفي خوبي بكند . بيمار اگر احساس افسردگي مي كند بايد با پزشك درميان بگذارد ، چون پزشك ها و ديگر كاركنان بخش سلامت رواني مي توانند در زمينه رفع افسردگي كمك كنند . بيماران همچنين در حد امكان بايد در زمينه بيماريشان و راههاي درمان آن آگاهي پيدا كنند و در تصميم گيري در مورد اقدامات درماني سهيم باشند . صحبت كردن با بيماران ديگر مبتلا به ويتيليگو مي تواند به بيمار كمك كند، خانواده و ديگر دوستان نيز ديگر حاميان بيمار هستند . بعضي افراد مبتلا به ويتيليگو دريافته اند كه مواد آرايشي كه روي لكه هاي سفيد را مي پو شانند ، ظاهر آنها را بهتر كرده و به آنها كمك ميكند در مورد خودشان احساس بهتري داشته باشند . ممكن است نياز باشد بيمار چندين نوع ماده آرايشي را امتحان كند تا بهترين محصول را پيدا كند . برای پيشگيری از گسترش يا عود پيسي چه مي توان کرد؟ از آنجايي كه علت اين بيماري شناخته نشده است، راه مؤثري براي پيشگيري از آن وجود ندارد. نقش استرس هاي روحي در ايجا يا تشديد بيماري قطعاٌ مشخص نشده است. اگر چه بعضي از بيماران دوره هاي شدت بيماري را به اين استرس ها ارتباط مي دهند. در برخي بيماران هرگونه آسيب پوست )سوختگي، زخم، خراشيدگي، ضربه هاي مكرر( موجب پيدايش لك هاي پيسي در محل آسيب مي شود. اين دسته از بيمارن بايد در مراقبت از پوست خود دقت بيشتري نمايند. نقش غذا در بروز بيماري مشخص نيست و در حال حاضر هيچ محدوديت غذايي خاصي به بيماران توصيه نمي شود .

توجه و رعايت نکات زير توصيه مي شود :

• ۱- مناطق هيپوپيگمانته نسبت به اثرات نور خورشيد حساس هستند.. لذا تمامي بيماران بايستي در – هواي آفتابي) و حتي هواي ابري ) از داروهاي ضد آفتاب با قدرت بالا (spf شماره ۱۰ يا بالاتر) استفاده كنند .
• ۲- پاسخ به درمان معمولا چند ماه تا چند سال زمان ميبرد لذا جهت جلب اطمينان بيمار و همراهي او در درمان بهتر است عكسهاي بيماراني كه تحت درمان موفقيت آميز قرار گرفته را به شخص نشان داد و قبل و در طول درمان.. عكس هاي كنترل جهت تقويت روحي بيمار و بررسي پاسخ به درمان گرفته و نشان داد .
• ۳- پوست نواحي مجاور رويش موهاي سر.. مخاط( از جمله لب و…) موهاي سفيد در حال ابتلا و – مقابل برجستگي هاي استخواني (پشت دست و پاها.. پاشنه.. نرمي كف دست آرنج و..() نسبت به درمان مقاوم هستند ولي ممكن است پاسخ مطلوب نيز مشاهده شود . ۰ براي درمان با – PUVA مواردي ممنوع است كه فعلا به اونها اشاره نمكنيم ..

 روش هاي درماني بر حسب سن و شدت ضايعه متفاوت ميباشد.آيا امكان دارد لك هاي حاصل از – ويتيليگو را با تاتو كردن محو كنم. اشكالي ندارد؟ پس از درمان ويتيليگو با داروها حدود ۲۴ تا ۳۴ درصد از لكه هاي سفيد روي پوست از بين مي رود. اگر لك ها كوچك باشد مي توان با ليزر حدود ۲۴ تا ۳۴ درصد آنها را محو كرد. ويتيليگو جزو بيماري هاي خودايمني بدن است و هيچ وقت كاملا خوب نمي شود و از بين نمي رود. از همه مهم تر اينكه تاتوي هم رنگ پوست پيدا نمي كنيد و اين دورنگه شدن بدتر آزارتان خواهد داد. در ثاني امكان عفونت و برجسته شدن پوست در آن ناحيه هست. به هر حال اگر تصميم گرفتيد تاتو كنيد و مطمئن هستيد هم رنگ پوست درخواهد آمد، مانعي ندارد. احتمال عفونت و غيره را نيز از ياد نبريد. تصميم با شماست .